Tempo de medrar

Imos na procura dun novo xeito de gobernarmos, na que os cidadáns teñamos acceso á información sobre calquera aspecto do noso interese, sexamos consultados, decidamos. Que sexamos, en fin, tratados como adultos capaces.

Hoxe as persoas máis novas acceden en masa á educación, e rara será aquela que non teña escoitado que non nos debe valer a explicación primeira das cousas, nin a escura, nin menos a ausencia dela: as persoas debemos ter conciencia crítica. Porén, nunha terra tan castigada pola emigración da mocidade -especialmente da mellor preparada e activa- aínda é maioría a cidadanía que medrou en tempos nos que a crítica non era un valor a promover: cantas veces a persoa que levantou a testa, perdeuna! Tal vez por iso é tan común aínda esa actitude resignada do “é o que hai e non lle hai que facer” que tan ben vai a quen saca proveito da nosa parálise.

Por esa senda chegamos onde hoxe estamos: pouco facer e moito queixarnos do mal que van as cousas. Botarlle as culpas aos gobernos -de Madrid, de Santiago, do Concello- e protestar nos bares polo desemprego, pola mala calidade das traídas da luz e da auga, polo baixo prezo da madeira e o leite, pola suba do lixo e o IBI, pola corrupción e os enchufes que nos rouban os cartos públicos... A queixarnos, en fin, e a esperar. A esperar que veña alguén a sacarnos as castañas do lume, a darnos un emprego -mesmo mal pagado e temporal-, a mudar o noso escuro e incerto futuro. Alguén que saiba máis ca nós, que sexa máis forte e intelixente, máis honrado e bo, alguén mellor, un líder, un xefe, un pai.

Non esperemos máis: demos un paso adiante, é hora de inaugurar un tempo novo.

Un tempo no que nós decidamos sobre o noso, sen hipotecas nin medos. Para pensar sobre o que queremos ser e o que non, sobre os traballos sempre adiados e nunca feitos, sobre os recursos mal xestionados ou en completo abandono, sobre a viabilidade cara ao futuro das nosas actividades económicas, sobre o estado do patrimonio común e a súa xestión. Tempo para reflexionar como pobo adulto sobre os nosos comportamentos -as virtudes e os vicios-, o noso lecer e o noso loitar, sobre a nosa formación e a nosa saúde, sobre os recursos e servizos que precisamos ou queremos, sobre as nosas prioridades, en fin, en todos os eidos.

Tempo de transparencia nos datos e nos feitos, de coñecer e participar, de decidir xuntos e asumir xuntos as decisións tomadas.

Chegado é o tempo, en fin, de medrar: tempo da cidadanía adulta, informada, crítica e responsable. Tempo de construír unha nova Ribadeo entre todos, xuntos, en común.

Do urxente e o importante ou Están crucificando a Brian!

Unha das miñas tiras prefiridas do maestro Quino, premio Principe de Asturias da comunicación deste ano, é esta reflexión sobre o urxente e o importante, que ten pasado ao acervo común:

 

Cando AGE chegou fai dous anos e medio, traíndo a novidade da superación por parte da esquerda galega do “marco” entre o nacionalismo e o non nacionalismo, o argumento para superar esa secular fronteira foi o estado de emerxencia social. Emerxencia: “Situación de perigo ou desastre que require dunha acción inmediata.”

AGE naceu para ser un instrumento nas mans da cidadanía agredida, para que entrara nas institucións e tivera voz propia nelas. Liderada por dúas forzas, unha coa lexitimidade da loita obreira de sempre e outra construída desde abaixo, ás que se sumaron xóvenes forzas ecoloxistas e radicalmente democráticas, AGE constituíu a sorpresa das eleccións autonómicas coa súa atractiva mensaxe de ruptura e renovación.

Dous anos despois, as eleccións europeas parecen dicir que AGE está a deixar pasar a onda do 15M, que non é quen de surfeala coas pesadas mochilas dalgúns, e que afortunadamente esa onda non vai quedar orfa, senón que a propia cidadanía estase a organizar ao redor dunha nova forza horizontal, Podemos, que aínda que semella non ter estrutura en Galicia ven de converterse na cuarta forza política, moi preto de nós.

Non sei como valora a cúpula de AGE a emerxencia social, que ten empeorado desde fai dous anos, pero o que semella claro é que a sociedade non pode esperar os nosos tempos arcaicos e vai seguir o seu camiño, porque a día de hoxe a xente non se decata de que estemos a traballar por e con eles: salvo casos puntuais, non o estamos a facer!

Hai unha escena da Vida de Brian na que o protagonista está a ser crucificado, e a súa noiva achégase desesperada á cúpula do Frente Popular de Xudea dicindo que cómpre ir rescatalo: a cúpula responde á petición propoñendo debater unha moción urxente sobre o asunto -ao final chegan baixo a cruz e teñen decidido que é bo ter un mártir, e adícanlle un discurso-.

Se non queremos caer na irrelevancia á que se dirixe o BNG cómpre retomar XA os nosos compromisos, facer unha asemblea xeral aberta das catro forzas, poñer en marcha as estructuras comarcais e locais e pular seriamente polo traballo das agrupacións e a súa conexión cos nosos deputados, que ao parecer son os únicos que están desexando traballar coa xente.

Unha última nota: na Vida de Brian, pouco despois do FPX chega ante a cruz o Frente Xudaico Popular, pero magoa: resulta ser o batallón de suicidio. Estamos a tempo, deixemos de ver a palla no ollo do PPSOE e escoitemos o que nos di a cidadanía a nós: máis democracia, máis comunicación, máis ser pobo co pobo, máis AGE nas rúas coa cidadanía pero tamén e sobre todo: máis rúas e cidadanía en AGE.

25M: El olvido será castigado

Sólo van dos años y medio de legislatura, pero son ya cuatro desde que Zapatero dobló la rodilla y comenzó a aplicar el programa del Partido Popular Europeo, orientado a salvaguardar los intereses de las inversiones millonarias que el gran capital francoalemán hizo en los países del Sur de Europa en la última década. Inversiones que fueron el motor la burbuja inmobiliaria que hundió nuestra economía, y que intentan recuperar íntegras, sin asumir el riesgo que acompaña a los beneficios de cuaquier operación financiera.

Recordemos que para que ello sucediera, el PP y el PSOE han tenido que traicionar a sus votantes, asumir como públicas las deudas privadas, dar dinero sin control a nuestros bancos para que pagaran sus compromisos con los alemanes y modificar la constitución para que cualquier futuro gobierno necesite una mayoría del 66,6% para romper el compromiso antisocial de pagar la deuda externa antes que atender las necesidades de los ciudadanos.

Recordemos que para afrontar ese pago se dió un gran mordisco a los presupuestos, engordado además por unos intereses artificialmente altos debido a los enjuagues de las agencias de calificación, con el beneplácito de la Troika y la sumisión de PSOE y PP.

Ese mordisco es el origen de los recortes en pensiones, salario de funcionarios, educación y sanidad: transporte, comedor, becas, libros de texto, despido de interinos, recorte de salarios, no cobertura de bajas ni jubilaciones, moratoria de oposiciones, ambulancias, medicamentazo y otros repagos.

Con el PP en el gobierno, la política económica se vió aderezada con medidas autoritarias y antidemocráticas como la devolución del control de la RTVE al gobierno de turno y la expulsión de los profesionales independientes de la televisión y la radio públicas (¿alguien recuerda a Toni Garrido o Pepa Bueno?). Además, en aplicación de su conocido plus casposo, reintrodujo la religión en el expediente académico, eliminó la educación para la ciudadanía, intensificó el apoyo a la educación privada desviando fondos de la pública, inició la modificación de la ley del aborto y continúa haciendo concesiones a la Conferencia Episcopal.

La privatización de servicios públicos en todos los ámbitos, incluso con pérdidas económicas para las administraciones, es constante. El ataque al medio ambiente, con la recuperación de propuestas obsoletas como el Trasvase del Ebro o el ladrillazo en la costa, el frenazo a las renovables, son otros retrocesos marca de la casa Popular.

Sin embargo, no olvidemos que en el aspecto económico el alineamiento de PP y PSOE con las grandes empresas es total: a lo largo de estos años hemos visto crecer el coste de los servicios provistos por empresas que antes eran públicas y que fueron privatizadas con la promesa de que la competencia abarataría los costes: los proveedores de electricidad, los combustibles y las telecomunicaciones, trufados de exministros de ambos partidos, son los grandes beneficiarios de la política de puertas giratorias.

En resumen, en estos años de crisis hemos aprendido mucho, hemos sufrido más, y nos queda mucho que pasar por delante. Hoy sabemos que los dos grandes partidos españoles nos mienten en cada campaña electoral, y que luego actúan según los mandados del 1%. También conocemos su nula respuesta ante los innumerables casos de corrupción y su financiación irregular que les da ventaja en las campañas electorales.

Ahora queda saber si vamos a hacer algo por cambiar las cosas, o nos conformamos con lamentarnos en el bar, quien se lo pueda permitir, o llorando por las esquinas, el resto. Si queremos que cambien, el lenguaje que entienden es el del castigo electoral. Nosotros puede que les votemos por lo que dicen que va a pasar o lo que dicen que van a hacer, olvidando por un momento su responsabilidad en lo que nos está pasando: ese olvido nos saldrá caro.

Al día siguiente de su victoria electoral dirán y publicarán que con nuestro voto refrendamos su gestión pasada, incluso que juzgamos sus casos de corrupción y los hallamos inocentes. No sólo no cambiarán, sino que reforzarán sus posiciones e intensificarán sus políticas antisociales. Puede que digan que lo hacen por mandato de la UE, pero esas políticas son las que sus eurodiputados apoyan en Bruselas (¡no soy yo: es mi mano!).

Démosles un susto. Explicitemos nuestro rechazo. Apoyemos OTRAS políticas: salgamos el 25M y echemos OTRA papeleta en la urna.

Unha Europa contra a precarización

A reforma laboral do PP está a conseguir os seus obxectivos, que non son outros que pasar do “recién licenciado traballa gratis pola experiencia” ao “titulado con experiencia faría o teu traballo pola metade do que ti cobras”. Dese xeito, mentres as cifras de paro non medran, e mesmo poden ir baixando lentamente, a precarización avanza de abaixo a arriba e de Sur a Norte en Europa.

Faino axudada polos empresarios miopes que non acaban de entender que os seus empregados e os seus clientes somos as mesmas persoas, que pulan para baixar salarios e capacidade de compra, e os que non poden competir con eles e se ven obrigados a pechar ou seguir o seu exemplo.

Pode haber entre nos quen pensen que ao non medrar o paro e conservar eles o seu emprego están xa a salvo, escoiten o descurso preelectoral da recuperación e mesmo volvan a consumir máis, pero o previsible é que a transformación cara á precariedade continúe: novas empresas xurdirán con traballadores en versión chinesa e irán reemprazando a aquelas que non se precaricen elas mesmas.

A modificación das regras da negociación colectiva, que obriga a elixir entre negociar á baixa e a extinción dos convenios sectoriais, impedirá xogar o seu papel aos sindicatos, de xeito que só na rúa e a través de folgas se poderá loitar contra a precarización. Por iso o PP está a aprobar a lei de seguridade cidadá: para evitar que saiamos e, no seu caso, recadar tamén con multas a quen protesta.

A rebaixa dos salarios, e con eles das cotizacións á seguridade social, auguran unha vellez de pobreza para nós, pero a maiores e no curto prazo, tamén a incapacidade de afrontar o Estado os custos das pensións dos nosos pais, que non poderán ser pagadas coas cotizacións de traballadores precarios: deberán ser rebaixadas unha e outra vez “para garantir a viabilidade do sistema”.

O que se aplica en España e no resto dos países do Sur de Europa é o programa económico do Partido Popular Europeo, aplicado tamén polos socialistas "coa nariz tapada": como no refrán “cando as barbas do teu veciño vexas cortar” xa estan hoxe os socialistas franceses a aplicar as reformas de Zapatero. A marea sobe xa por riba dos Pirineos, e seguirá até chegar ao Norte, sempre competindo uns traballadores con outros a ver quen resiste as maiores cotas de precariedade.

Ao falar das medidas que eles mesmos impoñen á cidadanía, PP e o PSOE unhas veces din que son o único camíño, e outras que veñen impostas desde Bruxelas. O que calan é que son eles quen as defenden aló, como cando rexeitan as medidas do goberno do Estado mentres votan en Madrid a prol delas. Non abonda dicir que non nos gustan, non é defensa dicir que o facemos obrigados: hai que levar a Bruxelas un proxecto alternativo que eles non procuran nin defenden, nin acó nin aló.

Tampouco a abstención nos vai salvar das medidas da Troika: pechar os ollos e ficar quietos e quedos non evitará que as leis e acordos internacionais muden a peor. Hai que loitar para deter a transferencia constante dos nosos petos aos das élides políticas, empresariais e financeiras, aquí e en Bruxelas. Non abonda que a esquerda real mellore os seus resultados, é preciso gañar Europa. E cómpre xa: non podemos esperar catro anos máis, precisamos xa dun Parlamento Europeo cunha maioría a prol da cidadanía e disposto a defendernos fronte ao poder financeiro e das trasnacionais.

Na Semana Santa

Da noxo, pero até volverse as tripas, a riada mediática de Papa, procesións e persoeiros de traxe e mantilla que nos envolve nestes días. A lembranza dun que din que morreu por defender aos pobres e os maltratados e foi exemplo de renuncia e solidariedade, monopolizada por unha caterva de xente infame que está a condenar á miseria a milleiros de cidadáns, e polos que aplauden o miran para outro lado mentres sucede.

Mentres eles van de procesión e comunión, cóntanse por milleiros os que perden a casa, os que van morrer no océano, os que traballan por salarios de miseria. Aqueñes que defendeu Xesús durmen hoxe nos bancos do parque, soben nas vallas de Melilla, recollen comida entre o lixo das grandes superficies.
A resposta das nosas élides políticas fronte a súa traxedia estase a ver: tras confesar, comulgar, e darse golpes de peito na igrexa, e xurar seguir o exemplo de Xesús, mudan os bancos dos parques por cadeiras estreitas, instalan cuchillas nas vallas da fronteira e poñen multas a quen procura nos colectores.
Di o compañeiro César Pena que non comprende o modelo de sociedade "xusta" que están construíndo, e non ten culpa, porque non é comprensible. Pero é que o novo pragmatismo consiste en asimilar sen rubor a incoherencia, e tildar de inxenuo a quen a sinala.
Digo branco e negro á vez, si. E que pasa? Todos o fan, todo é teatro, todo é falsidade. E nesta tráxica farándula, eles son os reis. Meixan por nós, e din que chove. Pero é que mentres o din, o fan, e co pixo de fóra.

  

No es una crisis, es el fin del sistema

Quién me iba a decir a mí, cuando me puse a estudiar Geología, que el final de nuestro sistema económico iba a llegar por razones geológicas. No por una crisis ambiental, ni por una revolución social, ni por un colapso financiero, sino por razones geológicas. Pues aquí estamos.

Muchos no han oído hablar del techo o pico del petróleo, o “peak oil”, y es normal porque no lo mencionan ni los políticos ni los medios de comunicación. Aquí ya lo he comentado, haciendo un paralelismo con un meteorito que nos alcanzará en cinco años, pero sin profundizar en un tema que sin duda lo merece.

Marion King Hubbert fue un geofísico que trabajó para la Shell en Houston, Texas. Fue él quien que elaboró la teoría de que las cantidades extraídas durante la explotación de un yacimiento petrolífero presentan una evolución similar a una campana de Gauss: rápido incremento desde la primera perforación, según se van abriendo nuevos pozos, estabilización cuando la “bolsa” de petróleo pierde presión al irse vaciando, y descenso progresivo mientras se extrae lo que ya no sale sólo, que hay que impulsar inyectando fluídos que lo reemplacen, hasta que ya no compensa porque se gasta más energía en sacarlo que la que vamos a obtener con lo extraído. Es decir, la máxima velocidad de extracción se produce cuando ya se ha sacado la mitad del crudo, y a partir de ahí, aunque queda la otra mitad, la velocidad de extracción del mismo se reduce progresivamente hasta que deja de ser rentable la explotación.

También él fue quien estableció que esa misma curva se podía aplicar al total de los yacimientos existentes en una región, incluídos los ya en explotación, los hallazgos aún sin explotar, e incluso posibles nuevos hallazgos que todavía no se conozcan. En 1956 calculó esa curva envolvemte, o sumatorio, para los yacimientos de los Estados Unidos y predijo que el máximo de extracción se alcanzaría a finales de los 60 o principios de los 70. Él murió antes, pero cuando se confirmó su predicción en 1970 alcanzó gran notoriedad.

Hubbert hizo un trabajo análogo para todo el planeta (lógicamente con mucha menos información en sus manos, y formuló otra predicción: sobre el año 2000 se alcanzaría el máximo de capacidad de producción de petróleo a nivel planetario. Pues bien, en su memoria anual del 2010 la Agencia Internacional de la Energía reconoció -siempre había negado la validez de la teoría de Hubbert- que en 2005 se había alcanzado el pico del petróleo a nivel global. ¿Significa esto que se ha acabado el petróleo? Evidentemente no, según la teoría de Hubbert queda aún la otra mitad, pero eso sí, su disponibilidad va a ser cada año menor que el anterior, y el coste de extraerlo cada vez más elevado.

La repercusión de este hecho constatado sobre la economía mundial es clara: no sabemos “crecer”

sin consumir energía, y el petróleo ES nuestra energía. Supone -con un 40%- la principal fuente de energía primaria, pero en el caso del transporte es el 95% de la que empleamos. ¿Qué será de la globalización con un transporte encarecido y en retroceso? ¿qué será de la producción alimentaria sin combustible para los tractores? La humanidad nunca se ha enfrentado a una situación así, y no tenemos ninguna alternativa capaz de reemplazarlo -ni de lejos-.

De momento estamos en una fase de estabilidad: “la crisis ha reducido la demanda energética”... o ¿será la reducción de la disponibilidad energética la que nos impide “crecer”? En este contexto, las llamadas a la recuperación del crecimiento por los agentes sociales, el gobierno, la oposición, las instituciones internacionales, resultan entre cínicas y enternecedoras. No estamos ante una crisis temporal: el crecimiento tal como lo conocíamos no regresará.

¿Qué hacer? Prepararse, claro, tomando decisiones para garantizar el sostenimiento de las comunidades humanas en el nuevo contexto. En las ciudades, las clases menos pudientes deberían ir preparando el regreso al rural, donde el acceso al alimento y las necesidades básicas será más sencillo. En el rural, conviene ir recuperando los métodos y técnicas previas a la “revolución verde”, y diversificando la producción -hoy centrada en unos pocos productos que se venden fuera- para abastecer los mercados locales. Y en todas partes, comenzar a reflexionar sobre cuánto es suficiente: preparémonos mentalmente para comprender que vamos a ser felices con menos.

Da lealdade e o transfuguismo

Cando votamos, facémolo por unha persoa que vai na lista dun partido que presenta un programa electoral. Pero o facemos pola persoa, polo partido ou polo programa electoral? Ás veces hai unha relación persoal co candidato, sobre todo nos concellos pequenos, Outras veces votamos movidos por unha promesa electorai, por un programa de medidas que semellan ser as mellores para nós, ou para a sociedade. E moitas veces votamos a un partido, independentemente do candidato ou das medidas que leve no programa, ao manter un vencello sentimental co “noso” partido, similar ao que podemos ter cun clube de fútbol.

Na sociedade democracia participativa, madura e responsable que estamos a construír, o perfil dominante terá que ser o segundo deles: persoas conscientes que deseñan as normas e as accións que rexerán o seu futuro, e non xentes na procura dun líder carismático, nin seguidores dunha ideoloxía dispostos a asumir sen críticas os designios dos dirixentes.

En función dos motivos do votante, o representante poderá traizoar a confianza nel depositada:

1. Marchando e deixando outro no seu lugar, traizoando a confianza daqueles que votaron movidos por unha empatía persoal.
2. Mantendo o seu posto e deixando o partido polo que foi elixido, traizoando a aqueles votantes que teñen unha ligazón sentimental con ese partido.
3. Mantendo o posto e o partido pero incumprindo o programa electoral co que foi elixido. Neste caso a traizón é a quen votou movido por unhas propostas que non se cumpriron.

Obviamente pode tamén incumprir dúas ou as tres condicións. Todas as posibilidades son legais e seguramente case todas se teñen dado ao longo destes 35 anos de democracia, pero delas só se pon o acento nunha: a do tránsfuga, que queda co escano e escapa da disciplina do seu partido. A partitocracia na que vivimos gusta de poñer alí o acento; porén, o feito de que moitas veces os alcaldes tránsfugas acaden vitorias electorais con partidos personalistas reflicte que a traizón foi máis ao partido que ao votante.

Na sociedade madura e participativa pola que queremos traballar, de persoas que constrúen participativamente un proxecto, a traizón máis grande é precisamente o incumprimento do programa electoral. Cómpre logo deseñar normas que promovan o debate durante a campaña das ideas e propostas contidas nos programas, de xeito que a xente se vexa movida a votar en función das propostas. Pero tamen temos que artellar ferramentas de transparencia que faciliten o seguimento do cumprimento dos compromisos, e mesmo pór en marcha sistemas que permetan botar a quen traizoa aos electores, por exemplo cunha consulta cidadá a metade da lexislatura.

Unha análise máis: que debe facer un concelleiro, ou deputado raso, cando o goberno do seu partido decida incumprir o programa? Obviamente vése na obriga de elixir entre defender o programa ou seguir no partido. Na democracia conciente e participativa ese representante deberá optar sempre antes polo programa que polo partido: o transfuguismo para defender o contrato coa cidadanía estará xustificado.

Construíndo a cooperativa política

A nova destes días na esquerda galega é a decisión democrática de ANOVA de achegarse á candidatura ás Europeas que na Galiza propoñemos EU e Espazo Ecosocialista. Con iso xuntamos tres das catro patas de AGE, ficando fóra -polo de agora- Equo, que aínda está a decidir as súas alianzas.

Alédome, porque se algo trouxo o experimento de Alternativa Galega de Esquerda foi a posibilidade de coñecernos, de traballar xuntos e de confirmar o que suspeitabamos, que compartimos un 90% da nosa ideoloxía. Pasar de ser cinco persoas en cada partido a ser vinte coaligados, nunha comarca como a Mariña, tivo como consecuencia directa ser 40 na nosa primeira xuntanza, ao atraer a outras persoas que gustan de partillar e cooperar, e non de grupos pechados de ideoloxía moi definida e incapaces de facelo.

Esta masa de simpatizantes da esquerda fartos de visións pequenas, de forzas que non dan o paso de xuntarse contra o poder económico que está a destruír a sociedade, saudou o nacemento dunha cultura cooperativa na esquerda que prometeu transparencia, traballo na rúa e abrir as portas do poder á xente.

Lamentablemente, todo iso está aída por facer un ano despois das eleccións. Neste ano ficou craro que aínda hai xente nas listas e nas estruturas que non comparten esa visión. Prefiren ser máis verdes e democráticos que AGE que traballar no seu seo para averdecela e facela transparente. Ser máis de esquerdas que AGE que traballar nela para defender a quen máis o precisa. Ser máis nacionalistas que AGE que reivindicar a defensa da Galiza dende unha forza con maior capacidade de influencia.

Desde Espazo seguimos a reivindicar AGE, e coas nosas tres almas, verde, nacional e de esquerdas, queremos seguir amarrados a Equo, Anova e EU no convencemento de que só xuntos, e sumando a quen máis se quera achegar a nós, podemos mudar o futuro da Galiza. Se estamos xuntos cada día nas rúas, por qué non traballar xuntos tamén nas diferentes institucións que nos gobernan?

Se Equo fóra quen de dar o paso xeneroso de achegarse tamén, de seguro facilitaría moito a decisión de tantos que no século XXI opinamos que a esquerda non poderá ser se non é verde e radicalmente democrática, e que non se pode ser verde sen reivindicar unha sociedade xusta e igualitaria.

O resultado que podería acadar nas Europeas unha formación que xuntase a toda a esquerda do Estado -e incluíse no programa e nas listas as reivindicacións e os representantes dos movementos sociais, que aportarían a lexitimidade social da alternativa- sería un golpe na mesa da oligarquía económica e política deste país.

Para dar ese paso todas as partes deben ser xenerosas, ponderando as aportacións ideolóxicas, programáticas e de lexitimidade social. A levadura é pouca se a comparamos coa fariña no pan, pero sen ela non sobe: ás veces cousas que semellan menores son ingredientes fundamentais. E para ben ser, a representación debera decidirse polos potenciais votantes de xeito aberto, para garantir que nas listas vaian persoas que crean na cooperación política e a participación social.

Políticos que falan de políticos

Teño para min que o desinterese da cidadanía pola política non é debido ás elevadas taxas de corrupción senón ao aburrimento. Un aburrimento mortal de escoitar aos políticos falando deles mesmos, do que fan e non fan os outros, a quen corresponden as medallas, das culpas e as desculpas de todos eles. Aquí levamos anos poñendo no centro do debate saber que administración externa (Deputación, Xunta ou Estado, en función do seu cor político) inviste máis na nosa bisbarra. Coma se os cartos non foran todos nosos. Ao final conseguiron entre todos que a xente pense que a política é iso, políticos falando dos políticos.

Non é certo. Peonalizar as rúas ou facer aparcadoiros no centro, compostar ou queimar o lixo, xestionar a limpeza viaria desde o público ou privatizala, incluír a catequesis ou optar pola laicidade no ensino, priorizar entre a chegada do AVE e o mantemento do persoal sanitario ou docente, entre ampliar os aeroportos ou incrementar a cobertura da lei da dependencia, entre fomentar o aforro de auga ou construír unha traída nova, decidir que se pode facer ou non nas Catedrais ou cómo é a residencia de anciáns que precisa Ribadeo, son todas elas  decisións políticas que por suposto interesan, e moito, á cidadanía.

Á xente interésanos a política. A de verdade. Outra cousa é se os políticos teñen algún interese en que a xente saiba, fale e participe nese tipo de decisións. Vendo o que lles custa pór en marcha as ferramentas que permitan a nosa participación, semella que mellor prefiren seguir decidindo todo eles.