“Sempre estamos os mesmos!”

Supoño que aqueles que nun momento dado decidimos saír da casa e participar activamente na vida pública, haberá unha maioría que comezamos nas asociacións veciñais, levados por preocupacións sobre temas concretos, locais: unha obra, un problema ambiental, a defensa dalgún dereito... Alí fomos tendo acceso a información, comprendendo que os problemas ás veces veñen de máis lonxe, e implicándonos cada vez máis na procura de solucións xerais a través de ONGs ambientais ou sociais até chegar, ás veces, aos partidos políticos.

Entre quen demos no seu día ese paso, os que participamos nas asociacións culturais, veciñais ou políticas en sentido amplo, e que asistimos con certa asiduidade aos actos convocados por elas, hai unha frase recorrente: “sempre estamos os mesmos!”. É lóxico: os que compartimos as mesmas inquedanzas sociais, políticas e culturais imos seguir a vernos sempre nos actos públicos asociados a elas.

A cousa é que, as veces, aparecen colectivos novos, abertos, sen ideoloxía, sen tradición, que poden ir cara a onde os seus participantes decidan. Ao primeiro somos unha morea de xente... e ao final, sempre quedamos os mesmos!

Para iso teño escoitado varias explicacións. Por unha banda, non todas as persoas contamos coa mesma dispoñibilidade de tempo para dedicarlle á participación no público, por razóns laborais e familiares. Tamén hai outras que, aínda que teñen tempo, non amosan interese en participar, ás veces por non ter abonda información, outras por non ter confianza nos resultados que esa participación (que supón un esforzo) vai levar. Nisto ten bastante que ver a actitude das administracións ante as iniciativas cidadás.

Pero sexamos críticos tamén con nós. Quen xa formamos parte dun proxecto de ideoloxía definida (partido político, sindicato, ONG) debemos ser coidadosos cando -no exercicio da nosa liberdade persoal- nos implicamos noutro proxecto que non a ten: faremos ben en evitar o protagonismo persoal e a repetición do discurso ideolóxico. Ás veces as persoas que se achegan a un proxecto novo -quizais na súa primeira vez, na procura de solucións a un problema persoal, local ou ambiental- atopan nel as mesmas caras e os mesmos discursos que noutras iniciativas xa existentes.

Se algúns -eu o primeiro- imos a todas partes -especialmente se imos en grupo!- co noso discurso político e tomamos o protagonismo, e mesmo defendémolo como “filosofía” das asociacións culturais e veciñais nas que participamos, moi probablemente imos mandar a casa a veciños que tiñan feito o esforzo de saír dela. E acabaremos sendo “os mesmos de sempre”, e -isto é o peor- perdendo a ocasión de enriquecer o noso pensamento coas achegas de nova xente.